Shkencëtarët kanë kapur për herë të parë rrjedhat sekondare të materialeve granulare si rëra dhe bora, duke përdorur një metodë të re imazherie me rreze X. Zbulimi mund të ndryshojë kuptimin tonë për rrëshqitjet e tokës, ortekët dhe menaxhimin e materialeve të përditshme si mielli, gruri apo ilaçet.
Nën sipërfaqe, çdo rrëshqitje toke apo grumbull rëre shoqërohet me vorbulla dhe rryma të padukshme, ku kokrrizat lëvizin anash ose rrotullohen në vend që të ndjekin rrjedhën e dukshme. Deri tani, këto rrjedha dytësore ishin të dukshme vetëm në simulime kompjuterike, pa asnjë vëzhgim të drejtpërdrejtë në materiale reale.
Për të kapërcyer këtë sfidë, studiuesit përdorën një kanal 0,55 m të gjatë dhe 0,10 m të gjerë të mbushur me rruaza qelqi tre milimetra, të shtyra nga një shirit transportues për të formuar një grumbull. Duke përdorur reografi dinamike me rreze X, pjesë e një konfigurimi të quajtur DynamiX, ata regjistruan imazhe të shpejta të kokrrizave në lëvizje pa ndërhyrë në rrjedhën natyrale.
Imazhet zbuluan për herë të parë valëzime të fshehura dhe lëvizje anësore nën sipërfaqe, duke konfirmuar ekzistencën e rrjedhave sekondare. Studiuesit vlerësojnë se ky zbulim është një hap i rëndësishëm për kuptimin e kinematikës së materialeve granulare.
Rëndësia praktike e zbulimit është e madhe: modelet e rrëshqitjeve të dheut dhe ortekëve që nuk marrin parasysh rrjedhat sekondare mund të nënvlerësojnë rrezikun dhe distancën që mbeturinat mund të udhëtojnë. Kjo ka implikime për ndërtimin e masave parandaluese dhe për parashikimin e fatkeqësive natyrore.
Përveç natyrës, studimi ka rëndësi edhe për industrinë farmaceutike, bujqësinë dhe sektorë të tjerë, ku njohja e rrjedhave anësore mund të përmirësojë ruajtjen, përzierjen dhe transportin e materialeve granulare.
Megjithatë, studiuesit vënë në dukje kufizimet e studimit: eksperimenti përdori rruaza qelqi në një konfigurim të kontrolluar dhe nuk përfshiu materiale natyrore si dheu apo bora, ndërsa sistemi DynamiX aktualisht mat lëvizjen vetëm në një drejtim.
Ekipi planifikon të zgjedhë metodat dhe materialet për teste më realiste në të ardhmen. Studimi është botuar në revistën Nature Communications.
