Një rrjet i gjerë sabotatorësh me lidhje të dyshuara me shërbimet sekrete ruse është zbuluar në disa shtete evropiane, duke ngritur alarmin për një ofensivë të heshtur, por të qëndrueshme, me pasoja të mëdha për sigurinë dhe stabilitetin e kontinentit.
Arrestimet e fundit në Pragë dhe Kiev kanë zbuluar se aktorët e përfshirë janë individë me profile të ulëta – si një taksist dhe një 17-vjeçar – por me lidhje të drejtpërdrejta me strukturat ruse të inteligjencës. Pavarësisht mungesës së kualifikimeve të larta, ata janë lehtësisht të përdorshëm, me kosto të ulët dhe të zëvendësueshëm, sipas ekspertëve të sigurisë.
Objektiva të shumëfishta: sabotim, frikë dhe dezinformim
Sipas vlerësimeve të analistëve perëndimorë, qëllimi i këtyre operacioneve nuk është vetëm sabotimi fizik, por edhe nxitja e pasigurisë dhe tensioneve, si dhe demonstrimi i dobësive në sistemet demokratike evropiane.
Incidentet e zbuluara variojnë nga zjarrvënie, shpërthime, mjete shpërthyese, sulme ndaj infrastrukturës kritike, deri te veprime simbolike si aktet vandaliste apo dërgimi i pakove-bombë në avionë të kompanive ndërkombëtare. Vetëm në vitin 2024 janë regjistruar të paktën 12 incidente, ndërsa që nga viti 2022, numri total i rasteve të dokumentuara kap shifrën mbi 70, sipas Associated Press dhe studimeve të ACLED.
Gjermania është veçanërisht në shënjestër, për shkak të peshës së saj industriale dhe politike në Evropë, si dhe për shkak të përfshirjes në mbështetjen ndaj Ukrainës. Objektet e kompanive si Rheinmetall janë identifikuar si synime të mundshme.
Rrjet i decentralizuar dhe rekrutime përmes Telegram
Rekrutimi bëhet në distancë, kryesisht në platformën Telegram. Agjentët rusë përdorin forma anonime të komunikimit, duke u ofruar shuma që variojnë nga disa qindra deri në mijëra euro, zakonisht përmes kriptovalutave. Të rinjtë, shpesh pa përvojë dhe në situata të vështira ekonomike, janë shënjestra kryesore.
Në disa raste, rekrutuesit kanë përdorur edhe filma dhe serialë si “The Americans” për të motivuar të rekrutuarit, duke romantizuar punën e spiunazhit.
Përtej Rusisë: edhe Irani në skemë
Hetimet nxjerrin në pah një strategji që nuk është ekskluzive për Kremlinin. Edhe shërbimet iraniane raportohet se kanë përdorur metoda të ngjashme, duke rekrutuar bandat kriminale në Skandinavi, bikerë nga Amerika e Veriut dhe elementë të mafias holandeze Mocro për qëllime operative në Evropë.
Kjo larmi e “bashkëpunëtorëve” tregon një fleksibilitet operativ, por edhe një mungesë profesionalizmi që e bën rrjetin të prekshëm ndaj zbulimit.
Rreziku depërton edhe në nivelet e larta
Skandali i ish-biznesmenit Jan Marsalek, i cili dyshohet se ka shërbyer si ndërmjetës për shërbimet ruse dhe tani gjendet në Moskë, është shembulli më i fundit që sabotimi rus nuk kufizohet në individë të zakonshëm, por mund të përfshijë edhe figura të larta me qasje në institucione shtetërore.Ndërsa Moska ndryshon taktikat e spiunazhit dhe sabotimit, përdorimi i metodave të reja – nga pagesat me kriptovaluta deri te rekrutimi i të miturve – tregon një strategji të re hibride dhe të decentralizuar. Institucionet evropiane ndodhen përballë një sfide të vazhdueshme sigurie, e cila kërkon vigjilencë të shtuar dhe bashkëpunim ndërkufitar.
