Si një shtet i vogël ishullor lundron mes interesave të fuqive të mëdha
Në rubrikën e gjeopolitikës, Maldivet, një shtet i vogël me më pak se 600,000 banorë, po shfaqen si një pikë kyçe në konkurrencën strategjike të Oqeanit Indian. Të vendosura në kryqëzimin e rrugëve jetësore detare që lidhin Lindjen e Mesme me Azinë, Maldivet po shfrytëzojnë pozicionin e tyre gjeografik dhe diplomacinë e shkathët për të tërhequr investime dhe për të forcuar ndikimin rajonal. Në një mjedis të tensionuar Indo-Paqësor, ky shtet ishullor po balancon interesat e Kinës, Indisë dhe Shteteve të Bashkuara, duke ilustruar se si shtetet e vogla mund të luajnë një rol të madh në skenën globale.
Burimi: Analizë e bazuar në raportin “Small State, Big Risks: The Maldives and Strategic Competition in the Indian Ocean” nga The Diplomat.
Strategjia e Malé-së: Diplomaci Shumëvektoriale
Maldivet po ndjekin një politikë të jashtme që shmang varësinë nga një fuqi e vetme, duke zgjedhur një qasje të diversifikuar. Kjo strategji dallon nga neutraliteti i epokës së Luftës së Ftohtë apo mbrojtja pasive, duke u fokusuar në angazhime transaksionale me fuqi të ndryshme për të maksimizuar përfitimet. Për shembull, ndryshe nga Ishujt Solomon, të cilët përjetuan protesta të brendshme pas një pakti sigurie me Kinën në 2022, Maldivet kanë shmangur angazhimet e tepërta, duke ruajtur fleksibilitetin dhe autonominë strategjike.
Kjo qasje ka sjellë investime të mëdha në infrastrukturë, turizëm dhe lidhje tregtare, por gjithashtu ekspozon Maldivet ndaj rreziqeve si ndikimi i huaj, varësia ekonomike dhe borxhet afatgjata. Megjithatë, Malé ka treguar aftësi për të mësuar nga gabimet rajonale, si rasti i Sri Lankës me Portin Hambantota, duke zbatuar mbikëqyrje parlamentare dhe strategji të menaxhimit të borxhit.
Kina dhe Rruga Detare e Mëndafshit
Maldivet janë një nyje e rëndësishme në Iniciativën “Një Brez, Një Rrugë” të Kinës. Projekte si Ura Sinamalé (300 milionë dollarë), zgjerimi i Aeroportit Ndërkombëtar Velana dhe bonifikimi i ishullit artificial Thilafushi tregojnë ndikimin kinez. Marrëveshja ushtarake e 2024-ës për pajisje dhe trajnime jo-vdekjeprurëse ka ngritur shqetësime në Uashington dhe Delhi, por Malé ka kufizuar fushëveprimin e saj për të shmangur tensione të ngjashme me ato të Ishujve Solomon.
Megjithatë, borxhi prej 1.37 miliardë dollarësh ndaj Kinës (40% e borxhit të jashtëm të Maldiveve) dhe afatet e ardhshme të kredive në dekadën e ardhshme nënvizojnë rreziqet e varësisë ekonomike. Për të zbutur këto rreziqe, Maldivet po ndjekin financime të bazuara në grante dhe diversifikimin e investitorëve, siç shihet me sukuk-un islamik pa interes prej 500 milionë dollarësh të maturimit në 2026.
Përgjigjja e Indisë: Investime dhe Fërkime
India, partneri tradicional i Maldiveve, ka intensifikuar angazhimin e saj përmes Projekti të Lidhjes së Malé-së së Madhe (500 milionë dollarë) dhe investimeve në Aeroportin Hanimaadhoo, ujin, kanalizimet dhe shërbimet e trageteve. Megjithatë, prania e saj ka shkaktuar tensione, veçanërisht gjatë mandatit të Presidentit Abdulla Yameen (2013-2018) dhe fushatës “India Jashtë” të 2024-ës, e nxitur nga nacionalistët maldivianë. Postimet nënçmuese në mediat sociale kundër kryeministrit indian Narendra Modi në janar 2024 çuan në thirrje për bojkot turistik nga India.
Pavarësisht këtyre fërkimeve, vizita shtetërore e Presidentit Mohamed Muizzu në Delhi në tetor 2024 dhe Dokumenti i Vizionit Indi-Maldive stabilizuan marrëdhëniet. Një paketë financiare prej 760 milionë dollarësh nga India ndihmoi Maldivet të adresonin krizën e këmbimit valutor, duke forcuar bashkëpunimin në sigurinë detare dhe zhvillimin ekonomik.
Shtetet e Bashkuara: Një Qasje me Profil të Ulët
SHBA-ja ka zgjedhur një prani më të qetë, por strategjike. Marrëveshja e Mbrojtjes dhe Sigurisë e 2020-ës, hapja e ambasadës amerikane në Malé dhe vizitat e nivelit të lartë, si ajo e Sekretarit Antony Blinken me ministrin maldivian Moosa Zameer në 2024, tregojnë angazhimin e Uashingtonit. Donacionet e anijeve patrulluese dhe trajnimet ushtarake forcojnë aftësitë detare të Maldiveve, ndërsa SHBA-ja shmang ndërhyrjen në çështjet e brendshme, duke u pozicionuar si një partner me rrezik të ulët.
Diversifikimi dhe Ambicia Ekonomike
Maldivet po zgjerojnë lidhjet përtej Kinës, Indisë dhe SHBA-së, duke u angazhuar me vende si Katari, Emiratet e Bashkuara Arabe, Pakistani dhe Turqia. Nisma si Qendra Ndërkombëtare Financiare e Maldiveve (8.8 miliardë dollarë), e mbështetur nga investitorë nga Gjiri, synon të pozicionojë Maldivet si një qendër financiare globale me taksa zero. Kjo ambicie, e mbështetur nga lidhjet kulturore dhe fetare me botën myslimane, forcon strategjinë e diversifikimit.
Megjithatë, projekte të tilla mbartin rreziqe të mëdha financiare dhe reputacionale, veçanërisht për shkak të shkallës së tyre që tejkalon PBB-në e Maldiveve. Struktura e centralizuar politike e Malé-së dhe PBB-ja e lartë për frymë në krahasim me Azinë Jugore i japin fleksibilitet, por borxhi i jashtëm dhe presioni gjeopolitik kërkojnë menaxhim të kujdesshëm.
Mësime nga Maldivet
Maldivet ofrojnë një shembull të fuqishëm se si shtetet e vogla mund të shfrytëzojnë pozicionin gjeografik dhe diplomacinë për të lundruar në konkurrencën e fuqive të mëdha. Përmes një politike të jashtme të shkathët, Malé ka tërhequr investime pa u lidhur me një fuqi të vetme, duke shmangur kurthet e Sri Lankës apo Ishujve Solomon. Megjithatë, rreziqet e borxhit dhe ndikimit të huaj mbeten të larta. Ndërsa konkurrenca në Indo-Paqësor intensifikohet, suksesi i Maldivet varet nga aftësia e saj për të ruajtur ekuilibrin mes agjencisë dhe kufizimeve gjeopolitike.
Kjo analizë nxjerr në pah rolin në rritje të shteteve të vogla në dinamikat globale dhe sfidat e tyre për të ruajtur autonominë në një botë të polarizuar.
Burimi: Analizë e bazuar në raportin “Small State, Big Risks: The Maldives and Strategic Competition in the Indian Ocean” nga The Diplomat.
