ortizoli, i njohur si “hormoni i stresit”, është një hormon steroid i prodhuar nga gjëndrat mbiveshkore. Ai ka një rol thelbësor në organizëm: rregullon metabolizmin e glukozës, presionin e gjakut, funksionin imunitar dhe përgjigjen inflamatore. Gjithashtu, ndihmon trupin të përballet me situata stresi, nga ato të përditshmet deri te urgjencat.
Nivelet e qëndrueshme të kortizolit janë të domosdoshme për shëndetin dhe mirëqenien. Por kur ky hormon del nga ekuilibri, pasojat mund të ndihen në trup dhe mendje.
Shenjat kryesore të niveleve të larta të kortizolit
1. Lodhja e vazhdueshme
Kortizoli është “rregullatori i energjisë” në trup. Kur nivelet e tij janë shumë të larta ose shumë të ulëta, mund të shfaqet lodhje kronike, mungesë përqendrimi dhe vështirësi mendore.
2. Probleme me gjumin
Normalisht, kortizoli është më i lartë në mëngjes dhe më i ulët në mbrëmje. Kur ky ritëm prishet, mund të ndodhin pagjumësi, zgjime të shpeshta ose përgjumje gjatë ditës.
3. Shtim në peshë
Kortizoli i lartë nxit grumbullimin e yndyrës, veçanërisht në bark, dhe rrit oreksin për ushqime të pashëndetshme. Kjo rrit rrezikun për sëmundje kardiovaskulare dhe diabet.
4. Ndryshime të humorit dhe depresion
Nivelet e larta të kortizolit mund të shkaktojnë ankth, irritim dhe gjendje depresive, ndërsa ato shumë të ulëta lidhen me rënie të motivimit dhe lodhje emocionale.
5. Ulje të imunitetit
Kortizoli i tepërt dobëson sistemin imunitar, duke e bërë trupin më të ndjeshëm ndaj infeksioneve dhe duke vonuar shërimin.
6. Dëshira për ushqime të pashëndetshme
Në gjendje stresi, kortizoli rrit dëshirën për sheqerna dhe ushqime të yndyrshme, duke ndikuar negativisht në zakonet ushqimore.
7. Probleme me tretjen
Kortizoli i lartë mund të ngadalësojë tretjen, të shkaktojë fryrje, kapsllëk dhe të rrisë rrezikun për sindromën e zorrës së irritueshme.
Si të rregulloni nivelet e kortizolit?
-
Gjumë i rregullt dhe cilësor – trupi ka nevojë për pushim të mjaftueshëm për rigjenerim.
-
Aktivitet fizik i moderuar – ushtrimet e rregullta ndihmojnë në uljen e stresit.
-
Dietë e shëndetshme dhe e ekuilibruar – shmangni sheqernat dhe kafeinën, preferoni ushqime të pasura me vitaminë C, omega-3 dhe magnez.
-
Teknika relaksuese – meditimi, joga ose frymëmarrja e thellë mund të ndihmojnë në balancimin e hormoneve.
-
Konsultimi me mjekun – për raste të zgjatura ose simptoma të forta, rekomandohet testimi i kortizolit përmes gjakut, pështymës ose urinës.
Çfarë duhet të dini për kortizolin?
-
Kortizoli normal: 10–20 µg/dL në mëngjes, më i ulët në mbrëmje.
-
Kortizoli i lartë: shfaqet nga stresi kronik, gjumi i pamjaftueshëm ose ushqyerja jo e shëndetshme.
-
Kortizoli i ulët: lidhet me sëmundje si Addison ose dëmtim të gjëndrave mbiveshkore.
Kortizoli është një hormon i fuqishëm, që kur është në ekuilibër, mban trupin të shëndetshëm. Por nivelet e pabalancuara të tij janë një sinjal alarmi për shëndetin tuaj. Njohja dhe adresimi i hershëm i simptomave është çelësi për të parandaluar komplikime më të mëdha.
