Lëvizja e fundit e Presidentit të SHBA-së, Donald Trump, për të shkarkuar një zyrtare të lartë të Rezervës Federale ka shkaktuar reagime të forta dhe shqetësime serioze në qarqet ekonomike të Evropës. Zyrtarët më të lartë të bankave qendrore evropiane paralajmërojnë se ky akt përbën një kërcënim të rrezikshëm ndaj pavarësisë së bankave qendrore dhe mund të tronditë themelet e rendit financiar global.
Të hënën, Trump përdori autoritetin ekzekutiv për të përpjekur largimin e guvernatores së Rezervës Federale, Lisa Cook, pas akuzave për mashtrim hipotekor të ngritura nga ish-shefi i strehimit William Pulte. Cook, përmes përfaqësuesve të saj ligjorë, deklaroi se nuk do të japë dorëheqjen dhe do të sfidojë ligjërisht atë që e quajti “një veprim të paligjshëm” nga ana e presidentit.
Reagimi nga Evropa ishte i menjëhershëm.
“Duke sulmuar pavarësinë e Rezervës Federale, administrata Trump i shkakton një dëm serioz ekonomisë amerikane,” tha guvernatori i Bankës së Greqisë, Yannis Stournaras, në një deklaratë për Politico. Ai paralajmëroi se pasojat mund të jenë të menjëhershme dhe të thella për stabilitetin ekonomik ndërkombëtar.
Edhe Presidentja e Bankës Qendrore Evropiane, Christine Lagarde, shprehu shqetësim në një intervistë për Fox News: “Kur kërcënohet pavarësia e bankave qendrore, pasojat janë të rënda – vjen përçarja, pasiguria dhe, potencialisht, kriza. Kjo nuk është çështje për debat.”
Analistët evropianë paralajmërojnë se veprime të tilla ndaj pavarësisë së Rezervës Federale mund të ndikojnë në mënyrë të drejtpërdrejtë edhe në politikëbërjen monetare të bankave qendrore evropiane, të cilat shpesh ndërveprojnë me kursin e politikave amerikane. Rënia e besimit në një institucion si Fed-i do të gërryente themelet e besueshmërisë globale të bankave qendrore.
Guvernatori i Bankës së Letonisë, Mārtiņš Kazāks, përmes një sërë postimesh në platformën X, theksoi rëndësinë e pavarësisë institucionale për ruajtjen e stabilitetit ekonomik: “Minimi i saj do të thotë rrezik për inflacion më të lartë, norma më të larta interesi dhe kosto më të dhimbshme për shoqërinë.”
Një zyrtar tjetër i lartë i Bankës Qendrore Evropiane, që foli në kushte anonimiteti, paralajmëroi për rrezikun e “pasojave të mëdha në botën financiare” nëse shkelet parimi i procesit të rregullt ligjor në çështje kaq delikate si ajo e guvernatores Cook. Ai e krahasoi situatën me ndërhyrjet politike në bankën qendrore të Turqisë që çuan në hiperinflacion dhe krizë të zgjatur.
Megjithëse disa liderë botërorë janë treguar më të përmbajtur në komentet e tyre, shqetësimi mbetet i përhapur. Ish-guvernatori i Bankës së Anglisë dhe aktualisht kryeministër i Kanadasë, Mark Carney, duke folur në Berlin, u shpreh: “Jam i bindur se stabiliteti financiar i SHBA-së do të vazhdojë, por nuk duhet të nënvlerësojmë ndikimin e këtyre zhvillimeve.”
Kritikët theksojnë se, pavarësisht nga serioziteti i akuzave ndaj Cook, ajo ka të drejtë për një proces të drejtë dhe transparent. Për krahasim, tre zyrtarë të lartë të Bankës Qendrore Evropiane, përfshirë vetë Lagarde, janë përballur me akuza për korrupsion, por kanë vazhduar detyrën e tyre në pritje të verdiktit ligjor, në përputhje me rregulloret e BE-së që mbrojnë pavarësinë institucionale.
Stournaras, i cili vetë ka qenë viktimë e presioneve politike gjatë krizës së borxhit të Greqisë, e cilësoi lëvizjen e Trump si një rikthim në kohëra të errëta: “Mos harroni, edhe unë u përballa me përpjekje për të më larguar nga detyra në emër të kontrollit politik. Ata dështuan sepse unë kisha mbrojtjen e Traktatit.”
Një tjetër anëtar i bordit të BQE-së e përmblodhi situatën me fjalët: “Pa pavarësi, nuk ka besueshmëri. Pa transparencë, nuk ka besim.”
