Ish-presidenti amerikan Donald Trump ka ndërmarrë një hap që Brukseli nuk arriti dot ta bënte — të godasë në themel ndikimin e naftës ruse në Evropë.
Sipas ish-ekzekutivëve të industrisë, sanksionet e reja të SHBA-së ndaj gjigantëve rusë Lukoil dhe Rosneft pritet të jenë “katastrofike” për operacionet e tyre në kontinent, duke ndryshuar ekuilibrat energjetikë që prej dekadash kanë lidhur Moskën me Bashkimin Evropian.
Të mërkurën, Trump shpalli sanksionet e para të administratës së tij kundër Rusisë, duke përfshirë dy nga kompanitë më të mëdha të naftës në botë.
Masat, që ai i quajti “të jashtëzakonshme”, synojnë t’i detyrojnë këto kompani të shesin asetet e tyre ndërkombëtare dhe të ndërpresin furnizimet me naftë në Evropë.
“Ky është një hap i rëndësishëm,” tha Kimberly Donovan, eksperte e sanksioneve në Këshillin Atlantik.
Ajo paralajmëroi se vendet dhe kompanitë evropiane që ende importojnë energji ruse do të duhet t’i rishikojnë marrëdhëniet tregtare përpara 21 nëntorit, datë kur sanksionet hyjnë në fuqi.
Vetëm një muaj më parë, Trump kishte kritikuar ashpër Evropën për “vazhdimin e pafalshëm” të blerjes së energjisë ruse, e cila siguron një të katërtën e të ardhurave të luftës së Kremlinit.
Në atë kohë, ai kishte paralajmëruar:
“Jam gati të vendos sanksione të mëdha ndaj Rusisë sapo të gjitha vendet e NATO-s të ndalojnë blerjen e naftës nga Rusia.”
Tani, ai e ka mbajtur këtë fjalë — duke nisur një ofensivë ekonomike që mund të riformësojë tregjet e energjisë në Evropë.
Për Moskën, sanksionet do të shkaktojnë goditje të menjëhershme ekonomike, por analistët theksojnë se makineria e luftës nuk do të ndalet.
Sipas të dhënave të Argus Media, Rosneft dhe Lukoil përbëjnë rreth dy të tretat e 4.4 milionë fuçive nafte që Rusia eksporton çdo ditë.
Eksperti David Fyfe tha se sanksionet mund të heqin gjysmën e furnizimeve ruse, pasi firmat do ta kenë të pamundur të tregtojnë në dollarë amerikanë — monedhën kryesore të tregut ndërkombëtar të naftës.
Një ish-ekzekutiv i Lukoil, që foli në kushte anonimiteti, paralajmëroi se kompania do të detyrohet të shesë aksionet e saj jashtë shtetit, që përfaqësojnë deri në 20% të të ardhurave.
Megjithatë, Kina dhe India – blerësit më të mëdhenj të naftës ruse – pritet të vazhdojnë tregtinë me Moskën, për shkak të çmimeve të ulëta dhe mungesës së alternativave.
Presidenti rus Vladimir Putin e quajti vendimin e Trump një “akt jo miqësor”, por pranoi se sanksionet janë serioze dhe do të ndikojnë në sektorin energjetik rus.
Sipas analistëve, goditja është më simbolike sesa fatale, por pritet të rrisë ndjeshëm presionin ekonomik ndaj Moskës.
Efektet më të mëdha mund të ndihen në Evropë, ku përpjekjet për t’u shkëputur nga energjia ruse kanë qenë të ngadalta dhe të vështira.
Që nga pushtimi i Ukrainës, BE-ja ka embarguar naftën, karburantin dhe qymyrin rus, duke ulur varësinë nga 45% në 13%.
Por Lukoil mbetet thellësisht e integruar në tregun evropian — me rafineri në Rumani e Bullgari, rreth 200 pika karburanti në Belgjikë, dhe pjesëmarrje në impiante përpunimi në Holandë.
Gjithashtu, Hungaria dhe Sllovakia, që ende varen nga Rusia për 86-100% të importeve të tyre, vazhdojnë të kundërshtojnë ndalimin e plotë të furnizimeve, duke shfrytëzuar përjashtime nga sanksionet e BE-së.
Ekspertët paralajmërojnë se masat e reja amerikane do ta izolojnë Lukoil nga sistemi financiar ndërkombëtar.
Sipas Thesarit të SHBA-së, çdo bankë ose kompani që bashkëpunon me këto firma rrezikon të sanksionohet, çka nënkupton se askush në Evropë nuk do të pranojë të përpunojë më pagesa për ta.
Nëse masat e Trump japin efektin e pritur, ato mund të shënojnë fundin e ndikimit energjetik të Rusisë në Evropë — një objektiv që BE-ja ka ndjekur me ngadalësi për vite, por që tani mund të realizohet përmes Uashingtonit.
Një ish-analist i Kremlinit e përmblodhi kështu:
“Ajo që Brukseli nuk mundi ta bëjë me burokraci, Trump po e bën me një urdhër.”
