Pas tre vitesh përpjekjesh diplomatike, Bashkimi Evropian është gati t’i japë fund furnizimeve me gaz rus për Hungarinë dhe Sllovakinë – edhe nëse këto dy vende nuk pajtohen.
Të hënën, 27 vendet anëtare pritet të miratojnë një projektligj që ndalon përgjithmonë importet e gazit rus drejt këtyre vendeve, duke i hequr atyre përjashtimet që kanë gëzuar deri më tani. Vendimi vjen si pjesë e strategjisë për ta shkëputur BE-në nga varësia energjetike ndaj Moskës pas nisjes së luftës në Ukrainë në vitin 2022.
Gjatë viteve të fundit, BE-ja ka ndërprerë pothuajse të gjitha importet e naftës, qymyrit dhe gazit rus, duke ulur varësinë nga 45% në vetëm 13%. Por Hungaria dhe Sllovakia kanë rezistuar vazhdimisht, duke pretenduar se nuk kanë alternativa reale dhe se ndalimi do të shkaktonte rritje të çmimeve për qytetarët.
Sipas Komisionit Evropian, kjo politikë po financon luftën e Rusisë. “Miliarda euro janë paguar nga Hungaria dhe Sllovakia për Rusinë, para që përdoren për makinerinë e saj ushtarake – kjo është e papranueshme”, deklaroi ministri lituanez i energjisë Žygimantas Vaičiūnas.
Projektligji i ri do të hyjë në fuqi në vitin 2026 për kontratat afatshkurtra dhe deri në fund të 2027 për marrëveshjet afatgjata. Në ndryshim nga sanksionet e mëparshme, ai nuk kërkon unanimitet, por vetëm shumicë të kualifikuar, duke e bërë të pamundur bllokimin nga Budapesti apo Bratislava.
Pavarësisht kundërshtimeve, BE-ja pritet të miratojë ligjin javën e ardhshme, duke dërguar një mesazh të qartë se nuk do të lejojë më asnjë përjashtim.
“Do ta arrijmë marrëveshjen pavarësisht kundërshtimit të tyre”, tha një diplomat i lartë i BE-së për Politico.
Kryeministri sllovak Robert Fico dhe ministri i jashtëm hungarez Péter Szijjártó e kanë quajtur vendimin “sulm ndaj sigurisë energjetike” dhe paralajmërojnë pasoja për ekonominë e tyre, por Brukseli duket i vendosur të mbyllë njëherë e mirë kapitullin e varësisë energjetike nga Kremlini.
