Udhëheqësit e Bashkimit Evropian pritet t’i kërkojnë sot Komisionit Evropian që të përgatisë një propozim ligjor për shfrytëzimin e 176 miliardë eurove të aseteve shtetërore të ngrira të Rusisë, me qëllim sigurimin e një huaje afatgjatë për Ukrainën.
Sipas burimeve diplomatike të BE-së për Radion Evropa e Lirë, kjo hua do të mbulonte pjesën më të madhe të nevojave financiare të Kievit për tre vitet e ardhshme (2026–2028), duke kompensuar boshllëkun e mundshëm që mund të lërë ulja e mbështetjes amerikane.
Struktura e planit
Ideja nuk është konfiskimi i aseteve ruse – të cilat ruhen kryesisht në kompaninë financiare Euroclear në Belgjikë – por përdorimi i tyre si garanci për obligacione që do të lëshohen nga Komisioni Evropian, të mbështetura nga shtetet anëtare dhe partnerë të Grupit të Shtatëshes (G7).
Mjetet e siguruara do t’i kalonin Ukrainës si një “hua dëmshpërblimi”, e cila do të shlyhej vetëm pasi Rusia të ketë paguar për dëmet e luftës.
Megjithatë, përpara zbatimit, duhen zgjidhur tri çështje kyçe që pritet të negociohen në javët e ardhshme:
-
Korniza ligjore, për të adresuar shqetësimet e Belgjikës si vend pritës i Euroclear-it;
-
Përdorimi i fondeve nga Ukraina, temë që ka ndarë Francën dhe disa shtete të tjera;
-
Përfshirja e shteteve pjesëmarrëse dhe shpërndarja e rrezikut financiar.
Dyshimet e Belgjikës dhe të BQE-së
Belgjika ka shprehur frikën se përdorimi i aseteve mund të shkaktojë tërheqje të kapitalit shtetëror nga vende joanëtare, si Kina, nga frika e sekuestrimit politik. Edhe Banka Qendrore Evropiane ka paralajmëruar për pasoja të mundshme në tregjet financiare.
Komisioni Evropian, megjithatë, thekson se shuma kryesore do të mbetet e paprekur, duke e cilësuar këtë si një masë të përkohshme dhe jo si konfiskim. Për të zbutur rrezikun, është propozuar një sistem garancish dypalëshe nga shtetet anëtare, që do të zëvendësohet më 2028 me buxhetin e ri afatgjatë të BE-së.
Debati për destinimin e fondeve
Franca kërkon që fondet të përdoren kryesisht për blerjen e pajisjeve mbrojtëse brenda Evropës, ndërsa vende të tjera kërkojnë më shumë fleksibilitet. Komisioni ka sugjeruar një kompromis me dy faza:
-
një pjesë për forcimin e industrisë mbrojtëse ukrainase dhe integrimin në tregun evropian të mbrojtjes,
-
pjesa tjetër për mbështetje buxhetore direkte.
Mbështetja politike dhe përfshirja ndërkombëtare
Miratimi i planit nuk kërkon njëzëshmëri, por sa më shumë shtete të marrin pjesë, aq më i gjerë do të jetë mbulimi i rrezikut. BE synon të përfshijë edhe disa vende të G7-ës, si Britania dhe Japonia, për të shmangur perceptimin e kësaj nisme si ekskluzivisht evropiane dhe për të parandaluar tërheqjen e aseteve në euro.
Një zyrtar i BE-së ka konfirmuar për REL se edhe nëse disa shtete – si Hungaria apo Sllovakia – nuk marrin pjesë, plani do të vazhdojë me përfshirjen e vendeve të tjera të pasura jashtë BE-së.
Nëse miratohet deri në fund të vitit, kjo do të jetë lëvizja më e madhe financiare e BE-së në mbështetje të Ukrainës që nga nisja e luftës.
