Bota pa e pafuqishme teksa një breshëri raketash nga Irani binte shi mbi Izrael me më pak se 15 minuta paralajmërim. Një javë pas një prej sulmeve më të rënda të vetme në histori – duke përdorur raketa balistike të avancuara – ndikimi i plotë i sulmit sapo po bëhet i dukshëm. Ekspertët po punojnë furishëm për të kuptuar se si – dhe nëse – Izraeli mund të mbrohet nga më shumë valë raketash nëse lufta vazhdon të përshkallëzohet në Lindjen e Mesme.
Si u shpalos sulmi i Iranit
Videoja e filmuar nga një pasagjer në një avion komercial nga Dubai kapi fillimin e sulmit, i cili duket se ka ardhur nga afër qytetit iranian të Shirazit. Menjëherë pas kësaj, izraelitët u udhëzuan të vrapojnë për strehim. Raketave balistike vlerësohet se u duhen rreth 12 minuta për të arritur në destinacionin e tyre, fillimisht duke hyrë në orbitë dhe më vonë duke u rihyrë në atmosferë me shpejtësi. Videot nga Jordania tregojnë raketat që shtrihen nëpër qiell drejt Izraelit, ndërsa pamjet nga burimet në tokë në Izrael tregojnë sistemet e mbrojtjes ajrore duke u aktivizuar dhe në disa raste duke u mbingarkuar.Një video tregoi të paktën nëntë raketa duke goditur pranë objekteve ushtarake në Izrael. ndërsa rrëfimet e detajuara më vonë zbuluan se shumë të tjera kishin depërtuar. Dr. Yehoshua Kalisky, Hulumtues i Lartë në INSS, një institut kërkimi në Tel Aviv, tha se qëllimi i Iranit ishte të “ngopte sistemin e mbrojtjes ajrore” duke lëshuar 180 raketa të paprecedentë në të njëjtën kohë.
Si depërtoi Irani
Sistemi i mbrojtjes ajrore të Izraelit përbëhet nga disa shtresa; sistemi i armëve Iron Dome, David’s Sling dhe Arrow, raketat e para balistike antitaktike në botë (raketat tokë-ajër që përdoren për të rrëzuar raketat balistike). Çdo sistem është projektuar për të gjuajtur raketa nga qielli në lartësi të ndryshme, me versionin më të fundit të Arrow të projektuar për të kapur raketa në hapësirë, të njohur si përgjime “ekzo-atmosferike”. Videot nga kalimtarët kapën të paktën një nga këto pamje të rralla të martën e kaluar. “Ideja është që të rrëzohet raketa sa më larg që të jetë e mundur nga Izraeli, mundësisht mbi territorin e armikut”, tha zoti Kalisky për The Telegraph. Nëse kjo dështon, shtresat e ardhshme janë gati për të rrëzuar raketën ndërsa lartësia ulet. “David’s Sling dhe më në fund Iron Dome mund të rrëzojnë raketën kur janë mjaft afër tokës”, tha zoti Kalisky. Ekspertët thanë se videot sugjerojnë se Izraeli mund të mos ketë mjaft njësi të mbrojtjes ajrore ose interceptues për të kapur një breshëri kaq të rëndë. Disa vëzhgues shprehën gjithashtu shqetësim për shpejtësinë e raketave. Fabian Hoffman, një ekspert i raketave dhe studiues i doktoraturës në Projektin Bërthamor të Oslos, tha se pamjet tregojnë qartë “shpejtësinë e jashtëzakonshme në kohë reale, rreth 600/700 m në sekondë, ato janë tepër të shpejta”. Të gjitha raketat e lëshuara nga Irani ishin “hipersonike në thelb derisa ato të hyjnë sërish në atmosferë dhe të ngadalësohen”, shtoi ai. Ndërsa Hezbollahu ndonjëherë lëshon qindra raketa drejt Izraelit në një hark kohor të shkurtër, shumica e tyre janë më pak të avancuara dhe kapen më lehtë.
Ajo që goditi Irani
Izraeli fillimisht e minimizoi dëmin e shkaktuar nga sulmi, por më vonë pranoi se disa baza ushtarake u goditën – megjithëse asnjë avion apo infrastrukturë kritike nuk u dëmtua. Një imazh satelitor i kompanisë Planet Labs zbuloi më vonë se Baza Ajrore Nevatim ishte prekur në 30 vende të ndryshme, duke dëmtuar hangarët dhe ndërtesat. Një krater i madh nga një raketë u gjet gjithashtu pranë selisë së inteligjencës izraelite të Mossad në Glilot, në veri të Tel Avivit. Në total vlerësohet se më shumë se dy duzina raketa depërtuan në mbrojtjen ajrore. Rreth 20 raketa goditën bazën ajrore Nevatim, ndërsa tre raketa goditën bazën Tel Nof në Izraelin qendror. Dr Kalinsky tha se dukej se sistemi Arrow goditi motorët e disa raketave, por se ato vazhduan të fluturonin dhe përfundimisht ranë në tokë. Mbetjet nga raketat u gjetën vërtet si në Bregun Perëndimor ashtu edhe brenda Izraelit pas sulmit.
Të metat e tjera
Ndërsa pjesa më e madhe e vëmendjes është tërhequr nga sulmi i drejtpërdrejtë i Iranit, Izraeli është duke u mbrojtur nga sulmet në shkallë më të vogël që nga tetori i kaluar. Disa ekspertë kanë frikë se rritja e sulmeve me dronë në veçanti ka ekspozuar një defekt të mundshëm ose thembra të akilit në Iron Dome. Qindra dronë janë lëshuar nga Irani, Iraku, Jemeni, Libani dhe Siria gjatë vitit të kaluar, duke vrarë disa njerëz dhe duke shkaktuar dëme të rënda në ndërtesa, rrugë dhe shtëpi. Ata fluturojnë në një lartësi të ulët, shpesh nën radarin e Iron Dome, duke detyruar Forcat e Mbrojtjes të Izraelit (IDF) t’i zbulojnë dhe t’i rrëzojnë ato me dorë. Në korrik, një dron i prodhuar nga Irani fluturoi 2000 km nga Jemeni përpara se të godiste një apartament në Tel-Aviv, duke vrarë një civil.
Çfarë më pas?
Ekspertët e sigurisë kanë paralajmëruar për vite se një sulm i madh raketor i koordinuar nga Irani dhe përfaqësuesit e tij mund të mposht mbrojtjen ajrore dhe të shkaktojnë shkatërrime të mëdha në zonat civile. Pas sulmit të së martës së kaluar, provat sugjerojnë se një breshëri e plotë e raketave balistike iraniane që godet një zonë me popullsi të dendur mund të vrasë qindra njerëz. Dr Kalinsky tha se “një goditje e drejtpërdrejtë do të shkatërrojë disa nga ndërtesat” nëse një sulm do të nisë në Tel-Aviv, për shembull. Por ai tha se civilët ka të ngjarë të kenë kohë për të shkuar në bunkerë për shkak të sistemeve të paralajmërimit të hershëm. Megjithatë, ai paralajmëroi se edhe një goditje indirekte do të shkaktonte dëme të konsiderueshme në infrastrukturë përmes valëve të fuqishme tronditëse. Ndërsa sulmimi i zonave civile do të ishte një përshkallëzim i madh, perspektiva e një lufte gjithëpërfshirëse midis Izraelit dhe Iranit ka rritur shqetësimet. Megjithatë, ekspertë si Dr Kalinsky paralajmërojnë se një breshëri më e madhe raketore kërkon kohë dhe përgatitje dhe ka të ngjarë të zbulohet paraprakisht. Izraeli konsiderohet të ketë një nga sistemet më të mira të mbrojtjes ajrore në botë dhe sigurisht një nga më të dendurit e vendosur.
