Një deklaratë e publikuar nga reis-ul-ulema Nexhmedin Saqipi, imam i njohur nga Tërnoci, ka shkaktuar debat të ashpër në opinionin publik shqiptar, pasi ai në mënyrë publike lavdëroi Milosav Simoviq, oficer i lartë i Ushtrisë së Serbisë, për rolin e tij gjatë kohës së luftës në Kosovë dhe mobilizimeve në Luginën e Preshevës në vitin 1999.
Në një tekst autorial të publikuar në portalin serb Bujanovačke dhe më pas i përkthyer në shqip, hoxha Saqipi i dërgon urime për pensionim Simoviqit, duke e përshkruar si “njeri të ndershëm dhe paqedashës”, i cili, sipas tij, “mbronte vlerat njerëzore edhe në kohë lufte”.
“Komandanti Simoviq e pranoi kërkesën tonë që të mos vishemi me uniformë ushtarake për të shmangur identifikimin si objektiv ushtarak – nën përgjegjësinë e tij personale. Ky ishte një veprim që tregonte integritet,” shkruan hoxha Saqipi, duke kujtuar përvojën e tij personale gjatë mobilizimit të detyruar të shqiptarëve në vitin 1999.
Deklarata ka ngjallur polemika të forta, pasi përkon me një periudhë historike jashtëzakonisht të dhimbshme për shqiptarët në Kosovë dhe Luginë, kur struktura të Ushtrisë dhe Policisë së Serbisë ishin të përfshira në spastrime etnike, dhunë sistematike dhe shkelje të rënda të të drejtave të njeriut.
Reagimet
Figurat publike, organizatat për të drejtat e njeriut dhe përfaqësues të shoqërisë civile kanë vënë në pikëpyetje etikën morale dhe historike të këtij qëndrimi, duke e konsideruar glorifikimin e një pjese të strukturave ushtarake serbe si relativizim të krimeve të luftës.
“Në vend se të artikulohet qëndrim kritik ndaj shtypjes sistematike dhe mobilizimeve të dhunshme të shqiptarëve, kemi një lavdërim që ngjan me rehabilitim moral të një përfaqësuesi të një ushtrie pushtuese,” deklaroi një përfaqësues i një organizate për drejtësinë tranzicionale në Prishtinë.
Ndërgjegjja historike në krizë?
Analistët vërejnë se një narrativë e tillë mund të krijojë një ambiguitet të rrezikshëm në raport me përgjegjësinë institucionale të shtetit serb për krimet e luftës, duke e zëvendësuar diskursin për drejtësi me rrëfime personale që theksojnë “fytyra njerëzore” të pjesëtarëve të strukturave shtetërore represive.
Ndërkohë, vetë hoxha Saqipi mbron qëndrimin e tij si një përpjekje për të ndërtuar ura mirëkuptimi, duke theksuar se “bashkëjetesa është e mundshme edhe në kohë konflikti”.
Megjithatë, mbetet pyetja themelore: A mund të ndërtohet paqja e qëndrueshme mbi harresën e përgjegjësisë historike?
