Ministrat e Mbrojtjes të vendeve anëtare të NATO-s do të mblidhen të enjten në Bruksel për të diskutuar rritjen e shpenzimeve të mbrojtjes, në përgatitje për samitin vendimtar të aleancës që do të mbahet më 24-25 qershor në Hagë. Në qendër të diskutimeve do të jetë propozimi për të përmbushur kërkesën e presidentit amerikan Donald Trump, i cili ka bërë thirrje që vendet anëtare të rrisin investimet në mbrojtje në 5% të produktit të brendshëm bruto (PBB), nga objektivi aktual prej 2%.
Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Mark Rutte, konfirmoi se plani i ri i investimeve do të jetë fokusi kryesor i samitit në Hagë. “Duhet të shkojmë më tej dhe më shpejt”, deklaroi ai të mërkurën para gazetarëve. Rutte ka propozuar që shtetet anëtare të rrisin shpenzimet në 3.5% të PBB-së dhe të angazhohen për një shtesë prej 1.5% për kostot e tjera që lidhen me sigurinë kombëtare dhe rajonale.
Diplomatët perëndimorë pranojnë se shtimi i buxhetit të mbrojtjes është një çmim që vendet evropiane janë të gatshme ta paguajnë për të siguruar angazhimin e vazhdueshëm të SHBA-së ndaj sigurisë së kontinentit. Ndërkohë, pritet që Trump të deklarojë sukses në lidhje me kërkesën e tij gjatë samitit të muajit qershor.
Por, megjithë gatishmërinë për të lëvizur drejt rritjes së shpenzimeve, shumë vende të NATO-s mbeten të ndara mbi afatet kohore dhe përmbajtjen konkrete të investimeve. Ministri gjerman i Mbrojtjes, Boris Pistorius, theksoi se “duhet të gjejmë një kompromis realist midis asaj që nevojitet dhe asaj që është realisht e mundur të shpenzohet”.
Në këtë debat, Rutte ka propozuar vitin 2032 si afat për arritjen e objektivit 5%, një datë që po përballet me kundërshtime të forta nga disa vende të Evropës Lindore. Ministrja e Mbrojtjes e Lituanisë, Dovile Sakaliene, e konsideroi këtë afat si “padyshim tepër vonë”, duke propozuar vitin 2030 si kufi maksimal të pranueshëm.
Ndërkohë, mbetet ende e paqartë se çfarë do të përfshihet në kategorinë e shpenzimeve “të lidhura me mbrojtjen”. Diskutimet përfshijnë nëse këto do të përfshijnë sigurinë kibernetike apo investime të caktuara infrastrukturore. “Qëllimi është të gjejmë një përkufizim të balancuar – mjaftueshëm të saktë për të reflektuar investimet reale në siguri, por gjithashtu fleksibël për të adresuar specifikat kombëtare,” tha një diplomat i NATO-s për mediat.
Vendimi përfundimtar pritet të formulohet në prag të samitit në Hagë, ndërsa aleanca kërkon një qëndrim të unifikuar përballë sfidave të reja globale të sigurisë.
