Në Ditën Botërore të Refugjatëve, më 20 qershor, rrëfimi i një 27-vjeçari palestinez hedh dritë mbi realitetin e hidhur të migrantëve që përballen me luftën, varfërinë dhe kontrabandën ndërkombëtare. Husam Nmvawi, nga Rripi i Gazës, ka mbërritur ilegalisht në Kosovë muajin e kaluar, pasi përshkroi një rrugëtim të gjatë dhe të rrezikshëm përmes disa shteteve.
Nga Turqia në Greqi, më pas në Shqipëri e më në fund në Kosovë – Husami ka paguar mbi 1,200 euro për të kaluar kufijtë pa dokumente, duke u mbështetur tek rrugët malore, ndihma e kontrabandistëve dhe telefoni i tij. Aktualisht, ai qëndron në Qendrën për Azil në Magurë të Lipjanit, ku thotë se nuk ka një plan të qartë për të ardhmen.
“Kam ecur shumë, edhe nëpër ujë, për të kaluar kufij. Në Gaza nuk ka më jetë,” thotë ai me zë të zymtë për Radion Evropa e Lirë.
Rritet kontrolli kufitar, por sfidat mbesin
Në përballje me fluksin e migrantëve dhe rrjeteve të kontrabandës, Policia e Kosovës ka intensifikuar kontrollin kufitar, duke përdorur dronë, patrullime të përbashkëta dhe operacione në bashkëpunim me shtetet fqinje.
Drejtori për Kufijtë në rajonin veriperëndimor të Gjakovës, Nexhmi Krasniqi, tha se pika më e ndjeshme për kontrabandimin e migrantëve është zona e Vërmicës, ndërsa theksoi se bashkëpunimi me Policinë e Shqipërisë ka dhënë rezultate në uljen e rasteve.
“Grupet kontrabanduese janë të përziera, kryesisht marokenë, sirianë dhe afganë, të cilët përdorin teknologji moderne për të komunikuar dhe lëvizur nga Greqia në Kosovë,” deklaroi Krasniqi.
Vetëm gjatë këtij viti, janë ndaluar 15 persona të dyshuar për kontrabandim dhe janë identifikuar 13 viktima të mundshme të trafikimit, ndërsa vitin e kaluar u trajtuan 1.025 raste migracioni ilegal.
Përfshirje vendore dhe rrjete të organizuara
Sipas autoriteteve, disa persona nga Prizreni, Gjilani dhe Mitrovica janë përfshirë në ndihmën për kalimet ilegale, përmes shërbimeve të taksive dhe furgonëve, duke lehtësuar lëvizjen e migrantëve drejt Serbisë dhe më tej në vendet e BE-së.
Sistemi i drejtësisë në vëmendje
Edhe Prokuroria Themelore në Prizren, një nga zonat më problematike për kontrabandën e migrantëve, ka trajtuar mbi 30 raste përgjatë viteve të fundit. Deri në vitin 2025, nuk është hapur ndonjë rast i ri, por të dhënat tregojnë një angazhim të vazhdueshëm për ndjekjen penale të kontrabanduesve.
Rënia e kërkesave për azil
Sipas Qendrës për Azil në Magurë, numri i aplikimeve për mbrojtje ndërkombëtare ka rënë dukshëm gjatë viteve të fundit. Drejtori Fitim Zariqi konfirmon se vetëm 44 persona kanë aplikuar për azil në vitin 2025 deri më tani, ndërsa aktualisht në qendër ndodhen vetëm 17 migrantë.
“Të shumtët e përdorin Kosovën si vend transit. Pasi qëndrojnë disa ditë, largohen vetë,” thotë Zariqi. Në vitin 2019 kishin aplikuar 2.081 persona, ndërsa në vitin 2023 vetëm 181.
Pa marrëveshje ekstradimi, por me afat qëndrimi të kufizuar
Ligji në Kosovë lejon migrantët të qëndrojnë 15 ditë pa u regjistruar tek autoritetet. Pas kësaj periudhe, ata duhet të aplikojnë për statusin e azilkërkuesit, ose të largohen nga vendi. Për shkak të mungesës së marrëveshjeve ekstradimi, migrantët nuk mund të dëbohen, por autoritetet raportojnë se shumica largohen vetë, brenda disa ditësh.
Në Ditën Botërore të Refugjatëve, rrëfimi i Husamit dhe realiteti i mijëra të tjerëve që ndjekin të njëjtën rrugë, ngrenë shqetësime për humanitetin, sigurinë dhe efektivitetin e përgjigjes institucionale ndaj një prej sfidave më komplekse të kohës sonë: migracionit ndërkombëtar dhe kontrabandës njerëzore.
