Shqipëria renditet e para në Europë për përqindjen e lartë të automjeteve të pasagjerëve me motorë mbi 2 mijë kubikë, duke reflektuar një prirje unike krahasuar me vendet e tjera të kontinentit. Sipas të dhënave të Eurostat, të përpunuara nga revista ekonomike “Monitor”, në vitin 2024, rreth 27.8% e automjeteve me naftë në Shqipëri i përkasin kësaj kategorie – shifër që tejkalon ndjeshëm mesataren evropiane.
Në listën e vendeve me përqindje të lartë të këtyre makinave renditen edhe Letonia (25.7%), Lituania (20.9%) dhe Estonia (18.6%), të nxitura nga faktorë si klima e ashpër dhe distancat e gjata mes qyteteve. Ndërsa Kosova ndjek me një përqindje prej 16.6%, Serbia dhe Turqia shfaqin prirje të kundërt, me vetëm 3.8% dhe 1.3% respektivisht.
Nga rreth 567 mijë automjete me naftë që qarkullojnë aktualisht në Shqipëri, më shumë se 215 mijë janë mbi 2 mijë kubikë. Për më tepër, 74% e automjeteve në Shqipëri janë me naftë, përqindje kjo ndër më të lartat në Europë, ndërkohë që në shtete të BE-së dominon përdorimi i makinave me benzinë dhe atyre elektrike.
Në Holandë, për shembull, vetëm 0.6% e automjeteve për pasagjerë janë mbi 2 mijë kubikë, ndërsa 65.5% e flotës është me benzinë dhe pjesa tjetër me energji alternative. Në kontrast, vetëm 16.5% e automjeteve në Shqipëri janë me benzinë.
Pse shqiptarët zgjedhin makina me motorë të fuqishëm?
Sipas ekspertëve, preferenca për makina me kapacitet të lartë motorik në Shqipëri është rezultat i një kombinimi faktorësh ekonomikë, kulturorë dhe praktikë:
-
Importet nga Europa Qendrore dhe Perëndimore: Shqipëria importon kryesisht makina të përdorura nga Gjermania, Zvicra dhe Italia, ku kostot e mbajtjes së makinave me motorë të mëdhenj janë të larta. Këto makina shiten më lirë dhe janë të përballueshme për tregun shqiptar, i cili ka përfituar nga niveli më i ulët i taksave deri vonë.
-
Mjeti si simbol statusi: Për shumë qytetarë, automjeti nuk është thjesht një mjet transporti, por një reflektim i pozitës sociale. Marka si Mercedes-Benz, BMW dhe Audi janë dukshëm më të pranishme në rrugët shqiptare sesa në vendet e BE-së me të ardhura më të larta për frymë.
-
Kushtet gjeografike dhe infrastruktura: Terreni i vështirë, mungesa e infrastrukturës në shumë zona rurale dhe dimrat e fortë në rajonet malore i bëjnë makinat me motor të fuqishëm më të përshtatshme për lëvizje të sigurt dhe efikase.
Drejt një ndryshimi të ngadaltë
Megjithatë, realiteti shqiptar po përballet me ndryshime. Rritja e çmimit të karburantit dhe politika të reja fiskale që penalizojnë makinat me motor të madh po ndikojnë në sjelljen e konsumatorëve, veçanërisht në qytetet e mëdha. Gjithashtu, prezenca në rritje e makinave hibride dhe elektrike, si dhe ndërgjegjësimi mjedisor, po nxit një transformim të ngadaltë të preferencave.
Autoritetet po shqyrtojnë masa për të dekurajuar përdorimin e makinave me ndotje të lartë, përmes taksave mjedisore dhe politikave lehtësuese për automjetet ekologjike, si pjesë e përpjekjeve për të harmonizuar standardet me ato të BE-së./Monitor/
