A janë Shtetet e Bashkuara kontinentale të prekshme ndaj sulmeve me dron? A mundet një kundërshtar i zgjuar të shkatërrojë asete ushtarake amerikane me kosto minimale krahasuar me zëvendësimin e tyre? Sulmet e fundit të Ukrainës dhe Izraelit kundër Rusisë dhe Iranit në qershor 2025, të njohura si Operacioni “Rrjeta e Merimangës” dhe Operacioni “Luani në Ngritje”, ngrenë pikëpyetje për sigurinë e atdheut amerikan. Përfitimet gjeografike të SHBA-së—të rrethuara nga oqeane dhe fqinjë miqësorë—kanë ofruar mbrojtje nga sulmet konvencionale, por zhvillimet teknologjike po e zbejnë këtë strehë.
Natyra e Sulmeve Spektakolare me Dron
Sulmet e Ukrainës dhe Izraelit demonstruan se dronët e lirë dhe me rreze të shkurtër mund të godasin infrastrukturën kritike thellë në territorin armik, një aftësi që më parë kërkonte raketa precize ose sulme kibernetike të avancuara. Megjithatë, natyra e tyre spektakolare i bën ato të vështira për t’u përsëritur. Suksesi i këtyre operacioneve bazohej në:
-
Inteligjencë të detajuar: Të dy operacionet kërkuan informacione të sakta për objektivat.
-
Forca elitare: Operacione speciale dhe koordinim logjistik i nivelit të lartë.
-
Planifikim afatgjatë: Përgatitje që zgjatën muaj ose vite.
Këto sulme i ngjajnë operacioneve kibernetike të sofistikuara, të cilat, pavarësisht disponueshmërisë së mjeteve të lira, mbeten fushë e aktorëve shtetërorë të aftë. Pasi përdoren, ato “digjen”, duke i bërë më efektive për sulme fillestare ose konflikte të zgjatura.
Operacioni “Rrjeta e Merimangës” i Ukrainës
Ukraina përdori mbi 100 dronë të para-pozicionuar për të sulmuar baza ajrore ruse, duke shkatërruar bombardues me aftësi bërthamore. Dronët, të mbështetur nga softueri komercial ArduPilot dhe inteligjenca artificiale, shkaktuan dëme të vlerësuara në 7 miliardë dollarë. Operacioni, i planifikuar për një vit e gjysmë, përfshiu kontrabandimin e dronëve në Rusi përmes kabinave të drurit të kontrolluara nga distanca dhe logjistikës komplekse.
Operacioni “Luani në Ngritje” i Izraelit
Izraeli çaktivizoi mbrojtjen ajrore dhe lëshuesit e raketave iraniane duke përdorur dronë të para-pozicionuar. Mossadi, me vite planifikimi, futi kontrabandë komponentë dronësh dhe eksplozivë përmes valixheve dhe kontejnerëve, duke trajnuar ekipe në vende të treta. Ky operacion shfrytëzoi rrjete të sofistikuara për të arritur superioritet ajror.
Kërcënimet për Strehën e SHBA-së
Shtetet e Bashkuara kanë qenë të mbrojtura nga sulmet konvencionale për shkak të gjeografisë dhe mungesës së saktësisë së raketave balistike të armikut. Por teknologjitë e reja—dronët, raketat precize dhe sulmet kibernetike—po e zvogëlojnë këtë avantazh. Strategjia Kombëtare e Mbrojtjes 2018 e identifikoi hapësirën kibernetike si një kërcënim, ndërsa përparimet në raketat balistike dhe dronët e lirë shtojnë rreziqe të reja.
Sulmet e Ukrainës dhe Izraelit tregojnë se dronët e vegjël mund të arrijnë efekte të ngjashme me armët e shtrenjta, por kompleksiteti i tyre logjistik i bën të vështira për t’u replikuar kundër SHBA-së. Megjithatë, ato nxjerrin në pah nevojën për të ripërcaktuar strategjitë e mbrojtjes.
Mësimet dhe Rekomandimet
Për të mbrojtur atdheun, SHBA-ja duhet të përshtatet me këto kërcënime:
-
Kundërzbulimi proaktiv: Koha e gjatë e përgatitjes së këtyre sulmeve ofron mundësi për të zbuluar dhe penguar komplotet para nisjes. Koordinimi mes ushtrisë, inteligjencës dhe zbatimit të ligjit është thelbësor për të mbyllur boshllëqet.
-
Rritja e elasticitetit: Asetet e ekspozuara, si anijet ose avionët në baza, duhet të forcohen. Mbrojtja e shtresuar, përfshirë komplete të lëvizshme kundër dronëve të propozuara nga Komanda Veriore e SHBA-së, mund të neutralizojë sulmet me ngarkesa të vogla shpërthyese.
-
Kërkime dhe lojëra luftarake: Lojërat e fundit të drejtuara nga Zyra e Përbashkët e Sistemeve të Avionëve të Vogël Pa Pilot dhe RAND (mars 2025) ndihmuan në përmirësimin e strategjive të mbrojtjes. Kërkime shtesë për të identifikuar bazat më të prekshme dhe për të adresuar çështjet ligjore ndëragjencore janë të nevojshme.
-
Aftësitë ofensive: SHBA-ja mund të shfrytëzojë dronët për sulme precize kundër kundërshtarëve si Kina, veçanërisht në skenarë si Ngushtica e Tajvanit. Identifikimi i dobësive të armikut dhe zhvillimi i strategjive për sulme me dronë do të forcojë kapacitetet ofensive.
Përfundim
Sulmet spektakolare me dron të Ukrainës dhe Izraelit nxjerrin në pah potencialin e teknologjive të lira për të sfiduar sigurinë e atdheut. Megjithëse komplekse dhe të vështira për t’u përsëritur, ato tregojnë nevojën për një qasje proaktive në mbrojtje dhe kundërzbulim. Duke forcuar asetet, duke koordinuar institucionet dhe duke investuar në aftësi ofensive, SHBA-ja mund të ruajë strehën e saj dhe të përgatitet për konfliktet e ardhshme. Këto operacione shërbejnë si një paralajmërim dhe një mundësi për të ripërcaktuar strategjinë e sigurisë kombëtare.
Autorët:
Michael Poznansky është profesor i asociuar në Departamentin e Kërkimeve Strategjike dhe Operacionale dhe anëtar kryesor i Institutit të Politikave Kibernetike dhe Inovacionit në Kolegjin e Luftës Detare të SHBA-së. Autor i Fuqi e Madhe, Përgjegjësi e Madhe (Oxford University Press, 2025) dhe Në Hijen e së Drejtës Ndërkombëtare (Oxford University Press, 2020).
Erik Sand është profesor asistent në të njëjtin departament dhe anëtar kryesor i Institutit të Politikave Kibernetike dhe Inovacionit, si dhe bashkëpunëtor kërkimor në Programin e Studimeve të Sigurisë në MIT.
Pikëpamjet e shprehura janë të autorëve dhe jo të Kolegjit të Luftës Detare të SHBA-së, Departamentit të Marinës apo Departamentit të Mbrojtjes.
