Shkruar nga Prof. Asoc. Dr. Petrit Nimani
Mbrojtja e të drejtave të punëtorëve në Kosovë mbetet një sfidë e vazhdueshme. Ligji i Punës, i cili supozohet të ofrojë një ambient të drejtë dhe të sigurt pune, shpesh mbetet i pazbatueshëm në praktikë për shkak të mungesës së mekanizmave të monitorimit dhe zbatimit efektiv. Si pasojë, shumë punëtorë përballen me shkelje të të drejtave të tyre, kushte të pasigurta pune dhe mungesë mbrojtjeje sociale. Në këtë sfond, sindikatat, që në thelb duhej të përfaqësonin interesat e punëtorëve, janë shpesh të politizuara, duke humbur ndikimin dhe besimin e fuqisë punëtore.
Në vendet e zhvilluara të Bashkimit Evropian, sindikatat luajnë një rol thelbësor si institucione të pavarura që mbrojnë të drejtat e punëtorëve pa ndikim politik. Ky model është i domosdoshëm për Kosovën. Sindikatat kosovare duhet të ndjekin këtë shembull, duke promovuar një qasje të pavarur dhe të paanshme, që përqendrohet vetëm te mbrojtja e të drejtave të punëtorëve. Për ta bërë këtë të mundur, duhet të përmirësohet kuadri ligjor për të siguruar që sindikatat të jenë të pavarura nga partitë politike dhe të veprojnë në interesin e mirëfilltë të punëtorëve. Vetëm në këtë mënyrë ato mund të rifitojnë besimin dhe të bëhen zëri i fuqishëm që punëtorët kanë nevojë.
Përveç depolitizimit të sindikatave, është thelbësore që qeveria të krijojë mekanizma të pavarur për monitorimin e zbatimit të Ligjit të Punës. Një institucion mbikëqyrës transparent dhe i paanshëm, si një inspektorat i fuqizuar i punës, do të siguronte që punëdhënësit t’i respektojnë detyrimet ligjore ndaj punëtorëve. Kosova gjithashtu mund të përfitojë nga nisma të ndërgjegjësimit, duke informuar punëtorët për të drejtat e tyre dhe mënyrat se si mund të mbrohen në rast të shkeljeve.
Gjithashtu, është e nevojshme që qeveria të përditësojë Ligjin e Punës për t’iu përshtatur kërkesave moderne të tregut të punës, si puna nga distanca dhe të sigurojë që dispozitat e tij të jenë të qarta dhe të lehta për t’u zbatuar. Zbatimi i këtyre masave dhe krijimi i një sistemi sindikal të pavarur dhe të fuqishëm do të ishte një hap i rëndësishëm drejt ndërtimit të një ambienti pune më të drejtë dhe më të qëndrueshëm për punëtorët në Kosovë.
